Zielony Garb – co warto o nim wiedzieć?

Wyobraź sobie miejsce, gdzie szum wiatru miesza się z ciszą górskiego lasu, a panorama rozpościera się tak daleko, że masz wrażenie, jakbyś mógł zobaczyć cały świat. Takim miejscem jest właśnie Zielony Garb – jeden z tych skarbów Gór Orlickich, o którym mało kto wie, a który potrafi zachwycić nawet najbardziej wymagających turystów. Przez ponad 20 lat wędrówek po polskich górach, wielokrotnie wracałem na jego łagodne zbocza, odkrywając za każdym razem coś nowego. Dlaczego warto poświęcić czas na poznanie tej góry? Co czyni ją wyjątkową na tle innych szczytów Sudetów? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w poniższym przewodniku.

Zielony Garb – położenie i podstawowe informacje

Zanim zarzucisz plecak na ramiona i wyruszysz na szlak, warto poznać kilka podstawowych faktów o miejscu, które zamierzasz odwiedzić. Zielony Garb to nie tylko kolejny punkt na mapie – to góra z charakterem, historią i niepowtarzalnym klimatem.

Gdzie znajduje się Zielony Garb i jak wygląda?

Zielony Garb (1026 m n.p.m.) leży w północno-wschodniej części Gór Orlickich, które są fragmentem Sudetów Środkowych. Ta lokalizacja czyni go doskonałym punktem wypadowym zarówno dla turystów przebywających w Dusznikach-Zdroju, jak i tych, którzy zatrzymali się w Zieleńcu czy Lasówce. Co ciekawe, góra znajduje się niedaleko granicy polsko-czeskiej, co daje możliwość zaplanowania wycieczki transgranicznej.

Kształt Zielonego Garbu – łagodny i zaokrąglony – doskonale odzwierciedla jego nazwę. Nie znajdziesz tutaj stromych ścian czy skalnych formacji jak w Tatrach. Zamiast tego czeka na Ciebie przyjemny, kopulasty szczyt pokryty w większości lasem świerkowym, z kilkoma polanami oferującymi zachwycające widoki.

Pierwsze wrażenie, jakie zrobił na mnie Zielony Garb, to poczucie spokoju. W przeciwieństwie do popularnych szczytów, tutaj nawet w szczycie sezonu można znaleźć ciche zakątki tylko dla siebie.

Charakterystyka i wysokość Zielonego Garbu

Z wysokością 1026 metrów nad poziomem morza, Zielony Garb nie jest gigantem wśród polskich gór. Jednak, jak to często bywa w życiu, to nie wzrost decyduje o wartości. Siła tej góry tkwi w jej wszechstronności i dostępności.

Szczyt charakteryzuje się łagodnymi zboczami, co czyni go dostępnym nawet dla osób bez wielkiego doświadczenia górskiego. Nie oznacza to jednak, że jest nudny – różnorodność krajobrazu sprawia, że każdy odcinek trasy oferuje coś innego. Raz idziesz przez gęsty las, gdzie promienie słońca z trudem przebijają się przez korony drzew, by za chwilę wyjść na otwartą przestrzeń, z której rozciąga się widok zapierający dech w piersiach.

Geologia Zielonego Garbu to głównie skały metamorficzne, które ukształtowały się miliony lat temu. Dla pasjonatów przyrody nieożywionej, zbocza góry to fascynująca lekcja historii Ziemi zapisana w kamieniu.

Dlaczego warto odwiedzić ten mniej znany szczyt Gór Orlickich?

Zastanawiasz się może, po co wybierać Zielony Garb, skoro w okolicy jest tyle innych, bardziej rozreklamowanych miejsc? Odpowiedź jest prosta – właśnie dlatego! W czasach, gdy popularne szlaki pękają w szwach, a na szczytach trzeba ustawiać się w kolejce do zdjęcia, spokój i autentyczność stają się prawdziwym luksusem.

Zielony Garb oferuje to, co w górach najcenniejsze – prawdziwe doświadczenie natury. Tutaj usłyszysz swoje myśli, poczujesz wiatr na twarzy i spotkasz więcej zwierząt niż ludzi. A widoki? Są jednymi z najbardziej niedocenianych w całych Sudetach.

Co więcej, Zielony Garb to świetny wybór na pierwszy "poważniejszy" szczyt dla początkujących – jest wystarczająco wysoki, by dać satysfakcję ze zdobycia góry, ale jednocześnie na tyle przystępny, że nie zniechęci do dalszych górskich przygód.

Jak dojść na Zielony Garb – przewodnik po najlepszych szlakach

Droga na szczyt to nie tylko środek do celu – to integralna część górskiego doświadczenia. W przypadku Zielonego Garbu masz kilka opcji, z których każda oferuje nieco inne wrażenia i poziom trudności.

Czerwony szlak na Zielony Garb – przebieg, trudność i czas przejścia

Czerwony szlak, będący częścią Głównego Szlaku Sudeckiego, to klasyka wśród tras prowadzących na Zielony Garb. Możesz rozpocząć wędrówkę z dwóch stron – od Dusznik-Zdroju lub od Zieleńca, co daje Ci elastyczność w planowaniu wycieczki.

Wariant z Dusznik-Zdroju jest dłuższy (około 8,5 km w jedną stronę) i zajmuje około 3-3,5 godziny podejścia. Jest bardziej wymagający kondycyjnie, ale oferuje większą różnorodność krajobrazu. Zaczynasz w uzdrowiskowym miasteczku, by stopniowo wchodzić w coraz bardziej dzikie tereny. Ten kontrast między cywilizacją a naturą jest jednym z unikatowych doświadczeń tej trasy.

Z kolei podejście od strony Zieleńca jest krótsze (około 5,2 km) i łagodniejsze, zajmujące około 2-2,5 godziny. Jest to doskonała opcja dla rodzin z dziećmi lub osób, które chcą mieć więcej czasu na delektowanie się samym szczytem.

Na czerwonym szlaku napotkasz głównie leśne ścieżki, czasem przecinane potokami czy polanami. Nawierzchnia jest generalnie dobra, choć po deszczu niektóre odcinki mogą być śliskie i błotniste. Pamiętaj, że nawet łagodne podejście to wciąż podejście – przygotuj się na regularny, choć niezbyt stromy wysiłek.

Niebieski szlak jako alternatywna trasa na szczyt

Jeśli należysz do osób, które cenią sobie drogę mniej uczęszczaną, niebieski szlak z Lasówki będzie strzałem w dziesiątkę. Ta trasa o długości około 7 km zajmuje 2,5-3 godziny i oferuje nieco inne doświadczenie niż popularny czerwony szlak.

Niebieski szlak prowadzi przez bardziej zaciszne i dzikie obszary Gór Orlickich. Spotkasz tu mniej turystów, co przekłada się na większe szanse obserwacji zwierząt – od saren po rzadkie gatunki ptaków. Ścieżka czasami staje się węższa i bardziej pierwotna, co dodaje wędrowaniu nuty przygody.

Trudność tej trasy określiłbym jako średnią – są fragmenty wymagające nieco większego wysiłku, zwłaszcza przy podejściach. Jednak nagroda w postaci spokoju i bliskości natury jest warta każdej kropli potu.

Podczas mojej ostatniej wędrówki niebieskim szlakiem miałem niesamowite spotkanie z jeleniem, który przez dłuższą chwilę przyglądał mi się z odległości kilkudziesięciu metrów, zanim dostojnie oddalił się w głąb lasu. Takie momenty zostają w pamięci na zawsze i są esencją prawdziwego górskiego doświadczenia.

3 warianty wycieczek na Zielony Garb dla różnych możliwości kondycyjnych

Góry powinny być dostępne dla wszystkich, niezależnie od kondycji czy doświadczenia. Dlatego przygotowałem trzy propozycje wycieczek na Zielony Garb, dopasowane do różnych poziomów przygotowania.

Wariant łatwy: Zieleniec – Zielony Garb – Zieleniec

Idealna opcja dla rodzin z dziećmi, seniorów czy osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z górami. Trasa czerwonym szlakiem z Zieleńca to około 10-11 km w obie strony, do pokonania w 4-5 godzin łącznie z odpoczynkiem na szczycie. Podejście jest łagodne, a droga dobrze oznakowana. Na trasie znajdziesz kilka miejsc idealnych na odpoczynek i podziwianie widoków.

Wariant średni: Duszniki-Zdrój – Zielony Garb – Zieleniec

Ta propozycja to świetny kompromis między wysiłkiem a doznaniami. Zaczynasz w Dusznikach-Zdroju, wchodzisz czerwonym szlakiem na Zielony Garb (3-3,5h), a następnie schodzisz do Zieleńca (2h), skąd możesz wrócić busem do punktu startowego. Łącznie to około 14 km i 5-6 godzin marszu. Ten wariant daje satysfakcję z poważniejszej górskiej trasy, a jednocześnie eliminuje konieczność powrotu tą samą drogą.

Wariant zaawansowany: Pętla Zielonego Garbu

Dla tych, którzy szukają wyzwań i chcą zobaczyć jak najwięcej. Startując z Lasówki, idziesz niebieskim szlakiem na Zielony Garb, następnie czerwonym do Zieleńca, a stamtąd żółtym z powrotem do Lasówki. To około 18-20 km i 7-8 godzin marszu. Ta trasa wymaga dobrej kondycji i planowania, ale oferuje kompletne doświadczenie Gór Orlickich, prezentując ich różnorodność krajobrazową i przyrodniczą.

Pamiętaj, że podane czasy są orientacyjne i zależą od Twojego tempa, liczby i długości przerw oraz warunków pogodowych. Zawsze miej zapas czasowy, szczególnie jesienią i zimą, gdy dzień jest krótszy.

Ta tabela pomoże Ci szybko porównać dostępne opcje i wybrać tę, która najlepiej odpowiada Twoim oczekiwaniom i możliwościom.

Co zobaczysz na Zielonym Garbie – panoramy i atrakcje na szczycie

Dotarłeś na szczyt, teraz czas na nagrodę! A Zielony Garb jest w tej kwestii wyjątkowo hojny – oferuje widoki, które z powodzeniem mogłyby znaleźć się na pocztówkach czy w albumach fotograficznych.

Punkty widokowe i co można z nich zobaczyć w pogodny dzień

Sam wierzchołek Zielonego Garbu jest porośnięty lasem, ale nie martw się – w kilku miejscach znajdziesz polany i przecinki, które oferują spektakularne widoki. Główny punkt widokowy znajduje się kilkadziesiąt metrów od najwyższego punktu, na południowo-zachodnim stoku.

W pogodny dzień panorama zapiera dech w piersiach. Na północnym zachodzie dostrzeżesz charakterystyczne płaskowyże Gór Stołowych z Błędnymi Skałami i Szczelińcem. Kierując wzrok na wschód, zobaczysz rozciągające się Góry Bystrzyckie z Jagodną, a dalej majestatyczny Masyw Śnieżnika. Przy wyjątkowo dobrej widoczności, na horyzoncie możesz wypatrzeć nawet zarys Karkonoszy.

Na południu rozciąga się czeska strona Gór Orlickich z Velką Deštná – najwyższym szczytem całego pasma. Ta transgraniczna panorama ma w sobie coś magicznego – stoisz w jednym miejscu, a ogarniasz wzrokiem dwa kraje, ich góry, doliny i miejscowości.

Najbardziej zaskakujący jest jednak widok, który otwiera się tuż pod stopami – mozaika lasów, polan, malowniczych dolin i małych miejscowości. Ten krajobraz zmienia się wraz z porami roku – od intensywnej zieleni wiosny, przez letnie bogactwo kolorów, po oszałamiającą feerię barw jesienią.

Unikalna przyroda Zielonego Garbu – rośliny i zwierzęta, które możesz spotkać

Zielony Garb to nie tylko widoki – to także sanktuarium przyrody. Las świerkowy, który dominuje na zboczach, jest domem dla wielu fascynujących gatunków.

Uważny obserwator dostrzeże tutaj rzadkie gatunki górskich roślin. Wiosną i latem zbocza zdobią kwitnące borówki, maliny i jeżyny, a w wilgotniejszych miejscach możesz natknąć się na oryginalne okazy górskich ziół i grzybów. Jesienią las eksploduje kolorami i zapachami, a grzybobranie staje się dodatkową atrakcją wyprawy.

Co do zwierząt – Zielony Garb oferuje schronienie dla typowej fauny sudeckiej. Jelenie, sarny i dziki są stosunkowo częstymi mieszkańcami tych terenów, choć zobaczenie ich wymaga ciszy i cierpliwości. Z mniejszych ssaków spotkać można lisy, kuny leśne czy wiewiórki. Ptasia społeczność jest równie bogata – od wszędobylskich sikor i dzięciołów, po rzadsze gatunki jak sóweczka czy głuszec.

Własne spotkania z mieszkańcami lasu zawsze dodają wyprawie elementu nieprzewidywalności i ekscytacji. Pamiętam, jak podczas jednego z postojów na zboczu Zielonego Garbu obserwowałem rodzinę dzików przekopującą leśne poszycie w poszukiwaniu przysmaków. To był prawdziwy spektakl natury, rozgrywający się zaledwie kilkadziesiąt metrów ode mnie.

Fotograficzne perełki – najlepsze miejsca na niezapomniane zdjęcia

Jeśli lubisz fotografię, Zielony Garb oferuje scenerie, które zadowolą nawet wybredne oko. Oto moje ulubione miejsca na niezapomniane kadry:

Południowa polana – znajduje się około 15 minut marszu od szczytu w kierunku południowym, wzdłuż czerwonego szlaku. Stąd rozciąga się szeroka panorama na czeską stronę gór. Najlepsze światło masz tu późnym popołudniem, gdy słońce zaczyna opadać i oświetla zbocza miękkim, złotym blaskiem.

Przecinka na północno-wschodnim zboczu – mniej znane miejsce, oddalone od głównych szlaków. Oferuje unikatowy widok na Duszniki-Zdrój i rozległą dolinę. To idealne miejsce na fotografie o wschodzie słońca, gdy dolina wypełniona jest mgłą, a pierwsze promienie słońca przebijają się przez korony drzew.

Skrzyżowanie szlaków pod szczytem – tu znajdziesz stare, pochylone wiatrem świerki, które tworzą fantastyczny pierwszy plan dla szerszych panoram. Te charakterystyczne drzewa, modelowane przez górskie warunki, dodają zdjęciom głębi i klimatu.

Wskazówka dla fotografów: zabierz ze sobą filtr polaryzacyjny – znacząco poprawi on nasycenie kolorów i kontrast, szczególnie gdy fotografujesz w kierunku słońca. A jeśli planujesz zdjęcia o wschodzie czy zachodzie słońca, lekki statyw okaże się nieoceniony przy słabszym świetle.

Praktyczny przewodnik po wycieczce na Zielony Garb

Dobra wycieczka to dobrze zaplanowana wycieczka. Po latach wędrówek po górach wiem, że odpowiednie przygotowanie pozwala czerpać z wyprawy pełną przyjemność, bez niepotrzebnych zmartwień czy niespodzianek.

Kiedy najlepiej wybrać się na Zielony Garb – przewodnik sezonowy

Zielony Garb to góra, która ma do zaoferowania coś specjalnego o każdej porze roku. Wybór terminu zależy od Twoich preferencji i tego, czego oczekujesz od wyprawy.

Wiosna (kwiecień-maj): To czas, gdy przyroda budzi się do życia. Las wypełnia się śpiewem ptaków, a na polanach pojawiają się pierwsze kwiaty. Warunki są zmienne – od słonecznych, ciepłych dni po nagłe, wiosenne deszcze. Plusem jest mniejsza liczba turystów i wyjątkowa świeżość krajobrazu. Szczególnie magiczny jest przełom kwietnia i maja, gdy świeża zieleń kontrastuje z ostatnimi płatami śniegu w zacienionych zakątkach.

Wczesne lato (czerwiec): Moim zdaniem to najlepszy czas na wizytę na Zielonym Garbie. Dni są długie, temperatura przyjemna, a pogoda stabilna. Przyroda jest w pełni rozkwitu, ale upały nie są jeszcze męczące. Dodatkowym atutem jest mniejszy ruch turystyczny niż w szczycie wakacji.

Lato (lipiec-sierpień): Klasyczny sezon wakacyjny oferuje najdłuższe dni i najlepszą pogodę. Minusem może być większa liczba turystów na popularnych szlakach i możliwość gwałtownych burz, które w górach potrafią być naprawdę niebezpieczne. Jeśli wybierasz się latem, start wczesnym rankiem da Ci nie tylko piękne światło i widoki, ale także spokój przed napływem innych turystów.

Wczesna jesień (wrzesień): To mój drugi ulubiony termin na wizytę w Górach Orlickich. Złota polska jesień w tych stronach jest zjawiskowa – lasy mienią się odcieniami złota, czerwieni i brązu, a poranki często witają Cię mgłami unoszącymi się nad dolinami. Temperatury są przyjemne, a po wakacyjnym szczycie liczba turystów znacząco spada.

Późna jesień (październik-listopad): Czas dla miłośników melancholijnego klimatu. Lasy stają się przejrzyste, odsłaniając widoki niedostępne w innych porach roku. Mgły, niskie chmury i specyficzne światło tworzą magiczną aurę, choć pogoda potrafi być kapryśna. To czas na bardziej samotne, refleksyjne wędrówki.

Zima (grudzień-marzec): Zielony Garb zimą to propozycja dla doświadczonych turystów. Szlaki nie są odśnieżane, a warunki potrafią być wymagające. Jednak nagroda jest warta wysiłku – ośnieżone lasy, krystalicznie czyste powietrze i widoki, które zapierają dech w piersiach. Zimowa wizyta wymaga dodatkowego wyposażenia (raczki, kijki) i umiejętności poruszania się w zimowych warunkach.

Moja osobista rekomendacja? Pierwsza połowa czerwca lub druga połowa września. Złapiesz idealną równowagę między dobrymi warunkami pogodowymi, pięknymi widokami i względnym spokojem na szlakach.

Lista niezbędnych rzeczy do zabrania na wycieczkę

Niezależnie od terminu, odpowiednie wyposażenie jest kluczem do bezpiecznej i komfortowej wyprawy. Oto lista rzeczy, które sprawdziły się podczas moich licznych wędrówek na Zielony Garb:

Podstawowe wyposażenie:

• Mapa turystyczna Gór Orlickich (nawet jeśli używasz aplikacji – elektronika potrafi zawieść)
• Wygodne, zaimpregnowane buty trekkingowe (nie eksperymentuj z nowymi butami – wypróbuj je wcześniej)
• Ubrania warstwowe, czyli "na cebulkę" (nawet latem temperatura w górach potrafi szybko spaść)
• Kurtka przeciwdeszczowa/wiatrówka (pogoda w górach zmienia się błyskawicznie)
• Plecak o pojemności 20-30 litrów (z osłoną przeciwdeszczową)
• Minimum 1,5 litra wody na osobę (na szlaku brak źródeł)
• Przekąski energetyczne, kanapki, owoce (węglowodany to paliwo dla Twoich mięśni)
• Czapka z daszkiem/kapelusz latem, czapka i rękawiczki w chłodniejsze dni
• Telefon z naładowaną baterią i zapisanym numerem GOPR (601 100 300)
• Podstawowa apteczka (plastry, bandaż, środek przeciwbólowy, coś na otarcia)
• Latarka czołowa (nawet latem – plan może się zmienić i możesz wracać po zmroku)
• Krem z filtrem UV (promienie słoneczne są intensywniejsze na wysokości)

Przydatne dodatki:

• Kije trekkingowe (odciążają kolana, szczególnie przy zejściach)
• Powerbank (do doładowania telefonu w razie potrzeby)
• Lekki ręcznik szybkoschnący (do otarcia potu czy po deszczu)
• Woreczki strunowe na dokumenty i elektronikę (ochrona przed wilgocią)
• Małe przekąski dla dzieci dzikich zwierząt (marchewki dla saren czy jabłka dla jeleni)
• Lornetka (do obserwacji przyrody i dalekich widoków)
• Aparat fotograficzny (moment wschodu słońca na polanie to kadr, którego nie zapomnisz)

Pamiętaj o zasadzie: lepiej mieć i nie potrzebować, niż potrzebować i nie mieć. Jednocześnie nie przesadzaj z ciężarem plecaka – każdy dodatkowy kilogram będzie odczuwalny po kilku godzinach marszu.

Zielony Garb zimą – wyzwania i piękno zimowego krajobrazu

Zima w górach ma swój niepowtarzalny urok, ale niesie też specyficzne wyzwania, o których trzeba wiedzieć przed wyruszeniem na szlak.

Zimowy Zielony Garb to zupełnie inne miejsce niż latem. Cicha, biała kraina, gdzie ślady dzikich zwierząt na śniegu opowiadają historie niewidoczne o innych porach roku. Oszronione drzewa tworzą baśniową scenerię, a widoki z punktów widokowych są krystalicznie czyste dzięki mroźnemu powietrzu.

Jednak ta piękna sceneria wymaga odpowiedniego przygotowania. Szlaki nie są odśnieżane, a oznaczenia mogą być trudniejsze do dostrzeżenia pod warstwą śniegu czy szronu. Dzień jest znacznie krótszy, co ogranicza czas na wędrówkę – planuj wyjście wczesnym rankiem i powrót długo przed zmrokiem.

Kluczowe jest odpowiednie wyposażenie. Oprócz standardowej zimowej odzieży górskiej (wielowarstwowej, z nieprzewiewną powłoką zewnętrzną), niezbędne są:

• Raczki lub mikroraczki na buty (na oblodzone fragmenty)
• Kijki trekkingowe z talerzami śnieżnymi
• Termos z ciepłym napojem (herbata z imbirem doskonale rozgrzewa)
• Dodatkowa para rękawiczek (pierwsza może przemoknąć)
• Czołówka (dzień jest krótki, a zmrok zapada szybko)
• Powerbank (baterie szybciej się wyczerpują na mrozie)

Warto też zmodyfikować trasę, wybierając wariant krótszy niż latem. Poruszanie się w śniegu jest bardziej męczące i czasochłonne. Szlak z Zieleńca będzie najlepszym wyborem ze względu na najkrótszą drogę i stosunkowo łagodne podejście.

Z mojego doświadczenia mogę powiedzieć, że zimowa wyprawa na Zielony Garb to doświadczenie dla osób z przynajmniej podstawowym doświadczeniem w górach. Nie jest to ekstremalne wyzwanie, ale nie polecałbym go jako pierwszej zimowej wycieczki górskiej. Najpierw warto zdobyć doświadczenie na łatwiejszych, popularniejszych trasach, gdzie w razie problemów szybciej można uzyskać pomoc.

Wrażenia? Bezcenne. Cisza, która otacza Cię w zimowym lesie, jest tak głęboka, że słyszysz bicie własnego serca. Mróz szczypie w policzki, a każdy oddech zamienia się w małą chmurę pary. Kiedy docierasz na polanę widokową i przed Tobą roztacza się panorama ośnieżonych szczytów lśniących w zimowym słońcu – w jednej chwili zapominasz o całym wysiłku podejścia.

Gdzie zatrzymać się w okolicy Zielonego Garbu

Po intensywnym dniu w górach, nic tak nie cieszy jak wygodne miejsce, gdzie można odpocząć i zregenerować siły. Okolice Zielonego Garbu oferują zakwaterowanie dla każdego – od miłośników prostoty i bliskości natury po tych, którzy cenią sobie komfort i dodatkowe udogodnienia.

Przytulne schroniska górskie w zasięgu jednodniowej wycieczki

Schroniska górskie to kwintesencja górskiej kultury – miejsca z duszą, gdzie przy wspólnym stole spotykają się ludzie połączeni pasją do gór. W okolicy Zielonego Garbu znajdziesz kilka takich obiektów.

Schronisko PTTK "Pod Muflonem" – położone w Dusznikach-Zdroju, jest idealnym punktem wypadowym na Zielony Garb czerwonym szlakiem. To niewielkie, klimatyczne schronisko oferuje proste, ale wygodne pokoje oraz domową kuchnię, która błyskawicznie przywraca siły po całym dniu wędrówki. Wieczorne rozmowy przy kominku z innymi turystami to wartość dodana, której nie da się przecenić.

Schronisko na Orlicy – znajduje się co prawda na innym szczycie, ale jest połączone z Zielonym Garbem czerwonym szlakiem, co daje możliwość zaplanowania dwudniowej wycieczki. Schronisko słynie z fantastycznych widoków i przytulnej atmosfery. Posiłki są proste, ale sytte i smaczne – polecam zwłaszcza zupy, idealne po długim marszu w chłodniejsze dni.

Schronisko "Jagodna" – nieco dalej położone, ale warte wspomnienia dla tych, którzy planują dłuższą eksplorację Gór Orlickich. Można tu dotrzeć łącząc wycieczkę na Zielony Garb z dalszą wędrówką. Schronisko wyróżnia się znakomitą kuchnią opartą na lokalnych produktach.

Pamiętaj, że w sezonie letnim i w weekendy schroniska mogą być pełne – rezerwacja z wyprzedzeniem to dobry pomysł. Ceny są umiarkowane, a atmosfera nie do odtworzenia nigdzie indziej. Z moich doświadczeń – nic nie zastąpi porannej kawy na tarasie schroniska, gdy pierwszy promienie słońca oświetlają górskie szczyty.

Agroturystyka i kwatery prywatne – spokojny wypoczynek wśród natury

Dla tych, którzy szukają bardziej kameralnych warunków i bezpośredniego kontaktu z lokalną kulturą, okolice Zielonego Garbu oferują urocze gospodarstwa agroturystyczne i kwatery prywatne.

Lasówka i Mostowice – małe miejscowości położone u podnóża gór obfitują w urokliwe gospodarstwa agroturystyczne. Dostajesz tu nie tylko nocleg, ale często również domowe posiłki przygotowane z produktów prosto z gospodarstwa. Gospodarze zazwyczaj dzielą się wiedzą o okolicy i mogą podpowiedzieć mniej znane, a warte odwiedzenia miejsca. Ceny są przystępne, a autentyczność doświadczenia – bezcenna.

Okolice Zieleńca – tu znajdziesz więcej kwater prywatnych nastawionych głównie na turystów. Standard jest zazwyczaj wyższy niż w gospodarstwach agroturystycznych, ale wciąż przystępny cenowo. Wiele miejsc oferuje dodatkowe udogodnienia jak sauna czy jacuzzi – idealne na rozluźnienie mięśni po górskiej wędrówce.

Z własnego doświadczenia polecam szukać miejsc z dobrymi opiniami dotyczącymi śniadań – po górskiej wyprawie następnego dnia dobre, sycące śniadanie jest na wagę złota. I nie zapominaj zapytać gospodarzy o lokalne specjały – często mają własne przetwory czy wypieki, których nie spróbujesz nigdzie indziej.

Dodatkowym atutem takich miejsc jest cisza. Po całym dniu nasyconym wrażeniami, dźwiękami i widokami, możliwość odpoczynku w spokojnym otoczeniu to luksus, który doceni każdy zmęczony turysta.

Baza noclegowa w większych miejscowościach – komfort po górskiej wędrówce

Jeśli preferujesz pełen komfort i szerszy wybór usług, większe miejscowości regionu będą dla Ciebie idealnym wyborem. Duszniki-Zdrój to zdecydowanie najlepsze miejsce pod tym względem.

Duszniki-Zdrój – jako miasto uzdrowiskowe oferuje szeroki wybór hoteli, pensjonatów i apartamentów w różnych kategoriach cenowych. Po dniu spędzonym na górskich szlakach możesz skorzystać z zabiegów spa i wellness, które pomogą zregenerować siły. Dodatkowym atutem jest bogata oferta gastronomiczna – od tradycyjnych karczm po nowoczesne restauracje. Centrum miasta jest urokliwe, z zabytkową architekturą i parkiem zdrojowym, gdzie przyjemnie spędza się wieczory.

Kudowa-Zdrój – nieco dalej od Zielonego Garbu, ale wciąż w rozsądnej odległości, oferuje podobny standard z dodatkowymi atrakcjami jak Kaplica Czaszek czy Park Zdrojowy. To dobra opcja, jeśli planujesz zwiedzać szerszą okolicę, a nie tylko Góry Orlickie.

Polanica-Zdrój – kolejne uzdrowisko z bogatą ofertą noclegową i gastronomiczną. Szczególnie polecam je rodzinom z dziećmi ze względu na rozbudowaną infrastrukturę rekreacyjną.

W większych miejscowościach możesz liczyć na dodatkowe wygody jak pralnia (przydatna przy dłuższych pobytach), sklepy z zaopatrzeniem turystycznym (gdybyś potrzebował dokupić sprzęt) czy łatwy dostęp do komunikacji publicznej. Ceny są naturalnie wyższe niż w schroniskach czy kwaterach prywatnych, ale za to standard i zakres usług są nieporównywalnie lepsze.

Podczas ostatniego pobytu w Dusznikach-Zdroju zatrzymałem się w pensjonacie z małą sauną i basenem. Po całodziennej wędrówce na Zielony Garb, godzina w saunie zdziałała cuda dla moich zmęczonych mięśni, a wieczorny spacer po Parku Zdrojowym, z degustacją wód mineralnych, był idealnym zakończeniem dnia.

Zielony Garb dla każdego – przewodnik dla różnych typów turystów

Piękno Zielonego Garbu jest dostępne dla każdego, ale różni turyści mają różne potrzeby i oczekiwania. Jako wieloletni przewodnik górski, nauczyłem się dopasowywać trasy i rekomendacje do konkretnych grup. Oto kilka wskazówek dla różnych typów turystów.

Rodzinna wyprawa na Zielony Garb – jak zorganizować wycieczkę z dziećmi

Góry to fantastyczne miejsce na rodzinne przygody, które dzieci zapamiętają na długo. Zielony Garb, ze swoimi łagodnymi zboczami, jest idealnym miejscem na pierwszą "prawdziwą" górską wyprawę.

Dla rodzin z dziećmi zdecydowanie polecam trasę z Zieleńca czerwonym szlakiem. Jest najkrótsza i ma najłagodniejsze podejścia. Przy planowaniu pamiętaj, że dzieci poruszają się wolniej – przewiduj około 50% więcej czasu niż przewodniki podają dla dorosłych. Zaplanuj też więcej przerw – nie chodzi tylko o odpoczynek, ale też o czas na eksplorację i zabawę.

Aby utrzymać zainteresowanie najmłodszych, warto zamienić wyprawę w grę. Sprawdzone pomysły to:

• "Poszukiwacze skarbów" – przygotuj listę rzeczy do znalezienia w lesie (określony kształt liścia, kamień o ciekawym kolorze, ślady zwierząt)
• "Leśni detektywi" – zabierz lupę i zachęć dzieci do obserwowania najmniejszych mieszkańców lasu
• "Fotograficzne safari" – daj dzieciom (nawet bardzo prosty) aparat i zachęć do dokumentowania wyprawy

Z praktycznych spraw – zabierz więcej przekąsek niż myślisz, że będziesz potrzebować. Głodne dziecko to nieszczęśliwe dziecko. Drobne, energetyczne przekąski podawane regularnie utrzymują poziom energii i dobry nastrój. Sprawdzone opcje to orzechy, suszone owoce, batoniki zbożowe i czekolada.

Nie zapominaj o odpowiednim ubiorze – dzieci szybciej się wychładzają, ale też łatwiej się przegrzewają. Ubranie warstwowe jest kluczowe. Dobrym pomysłem są też ubrania na zmianę (przynajmniej sucha koszulka i skarpety) – dzieci mają magiczną zdolność do znajdowania każdej kałuży czy strumyka na szlaku.

Z własnego doświadczenia – wycieczka na Zielony Garb z moimi siostrzeńcami (8 i 10 lat) była jednym z ich ulubionych wspomnień z wakacji. Kluczem do sukcesu był spokojny temp, dużo opowieści o przyrodzie i historii, oraz "misje specjalne" jak dokumentowanie wyprawy rysunkami w małym notesie.

Dla pasjonatów fotografii – jak uchwycić magię Zielonego Garbu

Zielony Garb to raj dla fotografów – zarówno tych zajmujących się krajobrazami, jak i miłośników fotografii przyrodniczej. Różnorodność scenerii i światła stwarza nieograniczone możliwości twórcze.

Najlepsze miejsca i pory dnia:

Wschód słońca to magiczna pora na Zielonym Garbie. Polana na północno-wschodnim zboczu (około 20 minut od szczytu) oferuje spektakularne widoki na dolinę często spowitą mgłą, przez którą przebijają się pierwsze promienie. To miejsce wymaga wczesnego wstawania i czasem nocnego marszu, ale efekty są warte wysiłku.

Dla fotografów krajobrazu polecam również południową polanę, szczególnie o późnym popołudniu, gdy światło ma ciepłe, złote tony. Przy dobrej widoczności możesz uchwycić panoramę od Gór Stołowych po Masyw Śnieżnika. Wieczorne, długie cienie dodają krajobrazowi dramatyzmu i głębi.

Sprzęt i techniki:

Szerokokątny obiektyw (16-35mm) będzie nieoceniony do panoram, ale nie zapominaj o teleobiektywie (70-200mm) – pozwoli Ci "przybliżyć" odległe szczyty i wyodrębnić interesujące detale krajobrazu.

Statyw to konieczność przy słabszym świetle o wschodzie i zachodzie słońca. Filtr polaryzacyjny pomoże zredukować odblaski i pogłębić nasycenie kolorów, zwłaszcza błękitu nieba. Filtry połówkowe (ND grad) przydadzą się przy dużej różnicy ekspozycji między jasnym niebem a ciemniejszym pierwszym planem.

Pamiętaj też o ochronie sprzętu – zmienne warunki pogodowe mogą być wyzwaniem. Wodoodporny pokrowiec i zapasowe baterie (które szybciej się rozładowują w niskich temperaturach) to podstawa.

Fotografia przyrodnicza:

Cierpliwość jest kluczem do dobrych zdjęć przyrody. Mniej uczęszczane szlaki, jak niebieski z Lasówki, zwiększają szanse na spotkanie dzikich zwierząt. Wczesny ranek, gdy zwierzęta są najbardziej aktywne, to najlepszy czas na zasadzkę fotograficzną.

Z mojego doświadczenia – najlepsze zdjęcia powstają, gdy odpuścisz sobie presję "zaliczenia" szczytu i pozwolisz sobie na powolne, uważne eksplorowanie. Czasem warto spędzić godzinę w jednym miejscu, obserwując zmieniające się światło i czekając na idealne warunki.

Propozycje dla zaawansowanych – łączenie Zielonego Garbu z innymi szczytami

Dla doświadczonych turystów górskich, którzy szukają większych wyzwań, Zielony Garb może być elementem bardziej ambitnych tras obejmujących kilka szczytów Gór Orlickich.

Traverse Gór Orlickich:

Jednodniowa, wymagająca trasa łącząca Zielony Garb z Orlicą (najwyższym szczytem polskiej części Gór Orlickich) i Šerlichem (po stronie czeskiej). Trasę można rozpocząć w Zieleńcu, wejść na Šerlich, następnie na Orlicę, dalej na Zielony Garb, i zakończyć w Dusznikach-Zdroju. To około 20-22 km wymagającej wędrówki, zajmującej 8-9 godzin. Nagrodą są różnorodne widoki i satysfakcja z przejścia głównych szczytów pasma.

Pętla Orlicka:

Dwudniowa wycieczka z noclegiem w schronisku. Pierwszego dnia trasa z Dusznik-Zdroju przez Zielony Garb do schroniska na Orlicy. Drugiego dnia przez Šerlich, granicą polsko-czeską do Masarykovej Chaty, a stamtąd z powrotem do Dusznik. Łącznie około 35 km, ale rozłożone na dwa dni, co pozwala na dokładniejsze eksplorowanie regionu.

Eksploracja poza szlakami:

Dla bardzo doświadczonych turystów z umiejętnościami nawigacyjnymi, okolice Zielonego Garbu oferują możliwości eksploracjiz dala od znakowanych szlaków. Pamiętaj jednak, że wiele obszarów jest objętych ochroną – zawsze sprawdzaj przepisy i ograniczenia. Mapa, kompas i dobry GPS to absolutne minimum w takich wyprawach.

Z własnego doświadczenia – połączenie Zielonego Garbu z noclegiem w schronisku na Orlicy, a następnie dalszą wędrówką po czeskiej stronie gór to jeden z moich ulubionych górskich weekendów. Kontrast między polską a czeską stroną tych samych gór jest fascynujący – inne podejście do turystyki, inne style schronisk, a nawet drobne różnice w przyrodzie.

Pamiętaj, że ambitniejsze trasy wymagają dobrego przygotowania kondycyjnego, odpowiedniego sprzętu i umiejętności. Zawsze informuj kogoś o swoich planach i przewidywanym czasie powrotu. W przypadku tras łączonych sprawdź też opcje powrotu transportem publicznym – nie zawsze są one oczywiste w mniej turystycznych regionach.

Ciekawostki i historia związana z Zielonym Garbem

Góry to nie tylko krajobraz i przyroda – to także historia i kultura, które nadają im dodatkowego wymiaru. Zielony Garb i jego okolice kryją fascynujące opowieści, które warto poznać przed wyruszeniem na szlak.

Fascynujące legendy regionu Gór Orlickich

Góry Orlickie, jak każdy górski region, mają swoje legendy i mity przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jedną z najbardziej intrygujących jest opowieść o Złotym Jeźdźcu związanym z Zielonym Garbem.

Legenda głosi, że w czasach wojen śląskich, kiedy przez te tereny przechodziły różne armie, pewien oficer wiózł skrzynię pełną złota jako żołd dla swojego regimentu. Chcąc uniknąć rabunku, zjechał z głównego traktu i postanowił przeczekać zagrożenie w lasach Zielonego Garbu. W trakcie burzy koń spłoszył się, zrzucił jeźdźca w przepaść, a skrzynia z kosztownościami została gdzieś na zboczach góry.

Podobno w bezksiężycowe noce można zobaczyć widmo jeźdźca przeczesującego zbocza w poszukiwaniu zgubionego złota. Niektórzy twierdzą, że jeśli ktoś odnajdzie skarb, ale zatrzyma go dla siebie, zostanie ukarany wieczną tułaczką po górach – tak jak ukarany został chciwy oficer.

Inna legenda dotyczy źródełka na północnym zboczu Zielonego Garbu. Według opowieści ma ono cudowne właściwości lecznicze, szczególnie skuteczne na dolegliwości oczu. Powstało podobno z łez górskiego ducha opłakującego zniszczenia, jakie ludzie wyrządzili w górskiej przyrodzie. Woda ze źródełka ma pomagać tylko tym, którzy szanują i chronią naturę.

Trudno ocenić, ile prawdy jest w tych opowieściach, ale z pewnością dodają one kolorytu wędrówkom po tych terenach. Siedząc przy ognisku w schronisku i słuchając takich historii od starszych przewodników, czujesz się częścią długiej tradycji górskiej kultury.

Historia turystyki w rejonie Zielonego Garbu

Historia zorganizowanej turystyki w Górach Orlickich, w tym na Zielonym Garbie, sięga XIX wieku, gdy region ten był częścią Prus. Pierwsze szlaki turystyczne wytyczono tutaj w latach 80. XIX wieku z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego (Glatzer Gebirgsverein).

Ciekawostką jest fakt, że wiele obecnych szlaków biegnie dokładnie tymi samymi ścieżkami, które wyznaczono ponad 130 lat temu. Oznaczenia kolorystyczne też pozostały niezmienione – to rzadki przykład ciągłości tradycji turystycznej pomimo burzliwej historii politycznej tych ziem.

Pierwsze schroniska w okolicy powstały na przełomie XIX i XX wieku. Nie wszystkie przetrwały zawieruchy wojenne – część została zniszczona, inne popadły w ruinę po wysiedleniu niemieckiej ludności po II wojnie światowej. Dopiero w latach 50. i 60. XX wieku stopniowo odbudowywano infrastrukturę turystyczną regionu.

Zielony Garb nigdy nie był tak popularny jak sąsiednia Orlica czy szczyty Gór Stołowych – i to właśnie stanowi o jego uroku. Przez lata pozostawał nieco na uboczu głównych szlaków turystycznych, co pozwoliło zachować jego pierwotny, dziki charakter.

Czy wiesz, że… – 5 zaskakujących faktów o Zielonym Garbie

1. Nazwa góry w różnych językach – Obecna polska nazwa "Zielony Garb" jest dość młoda, powstała po 1945 roku. Wcześniej, w czasach niemieckich, góra nosiła nazwę "Grüne Koppe", co również oznacza "Zielony Wierzchołek" lub "Zielona Kopa". Lokalni czescy mieszkańcy nazywali ją "Zelený Hřbet", co ma podobne znaczenie.

2. Geologiczna osobliwość – Zielony Garb jest jednym z nielicznych miejsc w Sudetach, gdzie można zaobserwować specyficzny typ skał metamorficznych zwanych łupkami łyszczykowymi z granatami. Te purpurowo-czerwone kryształy można znaleźć w skałach na wschodnich zboczach góry.

3. Tajemnicze bunkry – Na południowych stokach Zielonego Garbu zachowały się pozostałości umocnień z okresu przed II wojną światową. Były częścią nigdy nieukończonej linii obrony, mającej chronić przedwojenne Niemcy przed inwazją. Bunkry są trudne do znalezienia, ukryte w gęstej roślinności, ale stanowią fascynujący relikt burzliwej historii tych terenów.

4. Unikalna flora – Zielony Garb jest jednym z nielicznych miejsc w Polsce, gdzie występuje rzadki gatunek storczyka – tajęża jednostronna (Goodyera repens). Ta niepozorna roślina z drobnymi, białymi kwiatami jest reliktem epoki lodowcowej i można ją spotkać w świerkowych lasach na północnych zboczach góry.

5. Kultura pasterska – Dawniej zbocza Zielonego Garbu były intensywnie wykorzystywane jako pastwiska. Ślady tej działalności są wciąż widoczne w postaci charakterystycznych tarasów na niektórych stokach oraz starych kamiennych murków oddzielających niegdysiejsze pastwiska. Ta pasterska przeszłość ukształtowała krajobraz, który podziwiamy dzisiaj.

Te ciekawostki pokazują, jak wielowarstwowa jest historia i przyroda Zielonego Garbu. Wędrując jego zboczami, stąpasz po śladach wielu pokoleń, które przed tobą podziwiały te same widoki i wsłuchiwały się w szum tych samych lasów.

Najczęściej zadawane pytania o Zielony Garb

W trakcie mojej pracy jako przewodnika po Sudetach, regularnie spotykam się z podobnymi pytaniami dotyczącymi Zielonego Garbu. Oto odpowiedzi na te najczęstsze, które mogą być pomocne przy planowaniu twojej wyprawy.

Czy Zielony Garb jest trudny do zdobycia?

Nie, Zielony Garb zalicza się do łatwiejszych szczytów sudeckich. Trasy prowadzące na szczyt mają łagodne podejścia i są dobrze oznakowane. Najtrudniejszym elementem może być dystans (szczególnie przy podejściu z Dusznik-Zdroju), a nie techniczne trudności. To dobry wybór dla początkujących turystów górskich i rodzin z dziećmi powyżej 7-8 roku życia.

Czy na Zielonym Garbie jest schronisko?

Na samym szczycie Zielonego Garbu nie ma schroniska. Najbliższe schroniska znajdują się w okolicy – m.in. schronisko na Orlicy czy PTTK "Pod Muflonem" w Dusznikach-Zdroju. Planując jednodniową wycieczkę, musisz zabrać ze sobą wystarczającą ilość prowiantu i płynów.

Jak dojechać komunikacją publiczną w okolice Zielonego Garbu?

Najbardziej praktycznym rozwiązaniem jest dojazd do Dusznik-Zdroju, które mają regularne połączenia autobusowe z Kłodzkiem i Wrocławiem. Z Dusznik możesz bezpośrednio rozpocząć wędrówkę czerwonym szlakiem. Alternatywnie, z Dusznik kursują lokalne busy do Zieleńca (szczególnie w sezonie zimowym), skąd również możesz rozpocząć trasę. Transport publiczny jest jednak ograniczony, więc dokładnie sprawdź rozkłady przed wyjazdem.

Czy na Zielony Garb można wejść z psem?

Tak, szlaki prowadzące na Zielony Garb są dostępne dla turystów z psami. Pamiętaj jednak, aby prowadzić psa na smyczy, szczególnie w obszarach leśnych, gdzie może spłoszyć dzikie zwierzęta. Zabierz też wodę dla swojego czworonoga – na szlaku nie ma źródeł, gdzie mógłby się napić.

Czy są źródła wody na szlaku?

Na szlakach prowadzących na Zielony Garb generalnie nie ma dostępnych źródeł wody pitnej. Wyjątkiem jest wspomniane wcześniej małe źródełko na północnym zboczu, ale jego wydajność jest niska, a woda nie jest badana pod kątem przydatności do picia. Zawsze zabieraj wystarczającą ilość wody – minimum 1,5-2 litry na osobę przy jednodniowej wycieczce.

Jaka jest widoczność ze szczytu Zielonego Garbu?

Sam wierzchołek Zielonego Garbu jest zalesiony, co ogranicza widoki. Jednak kilkadziesiąt metrów od najwyższego punktu, na południowym i wschodnim zboczu, znajdują się polany widokowe, z których roztacza się rozległa panorama. W pogodny dzień widoczność sięga od Gór Stołowych po Masyw Śnieżnika, a przy wyjątkowo dobrej przejrzystości powietrza można dostrzec nawet Karkonosze.

Czy można dojść na Zielony Garb od strony Czech?

Tak, istnieje możliwość podejścia od strony czeskiej, choć nie jest to najpopularniejsza opcja. Z miejscowości Olešnice v Orlických horách lub Sedloňov możesz dojść do granicy, a następnie polskimi szlakami na szczyt. Pamiętaj, że przekraczając granicę powinieneś mieć przy sobie dokument tożsamości.

Czy trasy są dobrze oznakowane?

Tak, szlaki prowadzące na Zielony Garb są dobrze oznakowane standardowymi znakami PTTK. Główny czerwony szlak ma częste oznaczenia, trudno na nim zabłądzić. Niebieski szlak z Lasówki ma nieco rzadsze oznaczenia, ale wciąż wystarczające przy zachowaniu uważności. W zimie, gdy znaki mogą być pokryte śniegiem, warto mieć ze sobą mapę i kompas lub GPS.

Czy na Zielonym Garbie jest zasięg telefoniczny?

Zasięg sieci komórkowych na Zielonym Garbie i okolicznych szlakach jest zmienny. Na otwartych przestrzeniach, szczególnie na polanach widokowych, zazwyczaj można złapać sygnał. W głębszych partiach lasu zasięg może być ograniczony lub całkowicie niedostępny. Nie polegaj wyłącznie na telefonie jako narzędziu nawigacyjnym lub środku wzywania pomocy.

Jak połączyć wycieczkę na Zielony Garb z innymi atrakcjami regionu?

Zielony Garb doskonale komponuje się z innymi atrakcjami regionu. Po jednodniowej wycieczce na szczyt, kolejnego dnia możesz odwiedzić uzdrowisko w Dusznikach-Zdroju, zobaczyć zabytkową Papiernię, eksplorować Góry Stołowe czy zimą skorzystać z tras narciarskich w Zieleńcu. Przy dłuższym pobycie warto rozważyć wycieczkę do czeskich miejscowości po drugiej stronie granicy, które mają swój unikatowy charakter.

Dlaczego Zielony Garb powinien znaleźć się na Twojej liście górskich wędrówek

Po dwóch dekadach eksplorowania polskich gór, wciąż powracam na Zielony Garb – nie tylko dla widoków czy szlaków, ale dla tej szczególnej atmosfery autentyczności, której tak trudno doświadczyć w popularnych, zatłoczonych miejscach.

Zielony Garb to góra, która nie próbuje nikogo olśnić ekstremalnymi wyzwaniami czy rekordową wysokością. Zamiast tego oferuje coś, co w dzisiejszych czasach staje się coraz cenniejsze – prawdziwe, niezakłócone doświadczenie natury i przestrzeń do własnych refleksji.

Jest idealnym miejscem dla początkujących turystów górskich, którzy chcą bezpiecznie rozpocząć swoją przygodę z Sudetami. Rodziny znajdą tu trasy dostosowane do możliwości dzieci, bez szczególnych zagrożeń czy trudności technicznych. Fotografowie odkryją miejsca, gdzie światło i krajobraz tworzą obrazy godne najlepszych albumów. Nawet doświadczeni turyści docenią spokój i możliwość połączenia Zielonego Garbu z bardziej ambitnymi trasami.

Najbardziej urzekające jest jednak to, jak Zielony Garb zmienia się z porą roku i dnia. Wiosenne przebudzenie lasu, letnie śpiewy ptaków, feeria jesiennych barw czy zimowa, krystaliczna cisza – każda wizyta to inne doświadczenie, nowe wspomnienia.

Kiedy stoisz na polanie widokowej, z dala od zgiełku cywilizacji, pośród szumu wiatru w koronach drzew, zrozumiesz, dlaczego tak wielu wraca w to miejsce. Bo Zielony Garb to nie tylko punkt na mapie czy szczyt do zdobycia – to przestrzeń, gdzie możesz ponownie połączyć się z naturą i odnaleźć własne tempo, tak często zagubione w codziennym pędzie.

Zaplanuj swoją wyprawę, spakuj plecak i odkryj ten niedoceniany klejnot Gór Orlickich. Gwarantuję, że nie będziesz żałować ani jednego kroku na szlaku prowadzącym na Zielony Garb.