Czy marzysz o miejscu, gdzie niewielkim wysiłkiem zdobędziesz spektakularne widoki na panoramę Sudetów? Miejsce, które zachwyci Cię nie tylko krajobrazem, ale także fascynującymi formacjami skalnymi i bogatą historią? Trojak w Górach Złotych to właśnie taki górski skarb – łatwo dostępny, a jednocześnie oferujący przeżycia, których nie zapomnisz.
Odwiedzając tę górę, staniesz na nowoczesnej platformie widokowej, z której zobaczysz jak na dłoni niemal całą Kotlinę Kłodzką. Odkryjesz tajemnice formacji skalnych przyciągających wspinaczy z całej Polski. A wszystko to zaledwie godzinę spokojnego marszu od urokliwego Lądka-Zdroju. Brzmi kusząco? To dopiero przedsmak tego, co Trojak ma do zaoferowania.
W tym artykule zabiorę Cię na wirtualną wycieczkę, dzieląc się moim wieloletnim doświadczeniem z wędrówek po tym fascynującym zakątku Sudetów. Dowiesz się, jak najlepiej zaplanować wyprawę, co koniecznie musisz zobaczyć i dlaczego Trojak stał się ostatnio jeszcze większym magnesem dla turystów.
Położenie i charakterystyka Trojaka
Gdzie dokładnie znajduje się Trojak?
Trojak (jego niemiecka nazwa to Dreiecker) to rozległy szczyt wznoszący się na wysokość 766 m n.p.m. w paśmie Gór Złotych w Sudetach Wschodnich. Możesz go sobie wyobrazić jako naturalny strażnik czuwający nad uzdrowiskową częścią malowniczego Lądka-Zdroju – jednego z najstarszych uzdrowisk w Polsce. Część zabudowań tego urokliwego miasteczka wspina się nawet na zachodnie zbocze góry, co czyni Trojak wyjątkowo dostępnym dla turystów i kuracjuszy.
Geograficznie Trojak leży w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim. Jego położenie to nie przypadek – to właśnie przez okoliczne przełęcze, w tym Przełęcz Karpowską, wiodła niegdyś odnoga słynnej Solnej Drogi, łączącej Kłodzko z Morawami. Dziś możesz prześledzić jej fragmenty, wędrując dwiema pętlami dróg nazywanymi Wielką Okólną i Małą Okólną, które oplatają górę i są połączone licznymi ścieżkami trawersującymi zbocze.
Warto wiedzieć, że Góry Złote to pasmo ciągnące się szerokim łukiem o długości około 40 km – od Przełęczy Kłodzkiej na północnym zachodzie, aż po Przełęcz U Trzech Granic na południowym wschodzie. Nazwa pasma nie jest przypadkowa – nawiązuje do złota wydobywanego w tych górach przed wiekami. Po czeskiej stronie góry te znane są jako Rychlebskie Hory (od ruin zamku Rychleby).
Geologia i przyroda Trojaka
Gdy postawisz stopę na trojackich ścieżkach, będziesz wędrować po górotworze o niezwykle ciekawej geologii. Góra zbudowana jest ze skał metamorficznych, a dokładniej z różnych odmian gnejsów, należących do metamorfiku Lądka i Śnieżnika. Nie musisz być geologiem, by dostrzec ich piękno – te skały częściowo wystają ze stoków Trojaka, tworząc malownicze wychodnie, które stały się mekką dla wspinaczy i fotografów.
Spacerując po zboczach góry, otuli Cię wilgotny bór świerkowy z domieszką buka, modrzewia, jodły i jesionu. Niemal cała góra jest zalesiona, co tworzy przyjemny mikroklimat – latem daje schronienie przed upałem, a jesienią zachwyca feerią barw. Pamiętaj jednak, że to właśnie gęste zalesienie sprawia, że widoki otwierają się głównie ze szczytu i kilku punktów na trasie.
Fauna Trojaka to typowi mieszkańcy sudeckich lasów. Jeśli będziesz wędrować cicho i uważnie, masz szansę dostrzec sarny, lisy czy wiewiórki. Miłośnicy ptaków mogą wypatrywać dzięciołów, sójek i innych leśnych gatunków. Wiosną i latem las rozbrzmiewa koncertem ptasich treli, co dodaje wędrówce wyjątkowego uroku.
Nowa platforma widokowa na Trojaku – perełka Gór Złotych
Historia punktu widokowego
Nie od dziś Trojak przyciąga spragnionych widoków turystów. Już w czasach niemieckich na skale zwanej Trojanem (masywna formacja o płaskim wierzchołku i wysokości 27 m) stał niewielki drewniany pawilon widokowy. Przez dekady miejsce to było ulubionym celem spacerów lądeckich kuracjuszy, którzy po dotarciu na szczyt mogli podziwiać rozległą panoramę.
Z biegiem lat stary punkt widokowy, składający się głównie z prostych barierek na jednej ze skał, przestał spełniać współczesne standardy bezpieczeństwa i komfortu. Dlatego w 2022 roku podjęto decyzję o budowie nowej platformy, której uroczyste otwarcie nastąpiło 10 grudnia 2022 roku. Prace modernizacyjne zakończono w pełni w maju 2023 roku, a nowa konstrukcja od razu stała się jedną z największych atrakcji regionu.
Jeżeli wytężysz wzrok, być może dostrzeżesz jeszcze pozostałości historycznego napisu "04.06.1989 r. Wolny ale głodny", który anonimowy autor umieścił na jednej ze skał, nawiązując do pierwszych częściowo wolnych wyborów w Polsce. Przez lata napis ten był swoistym symbolem przemian ustrojowych w naszym kraju, choć obecnie jest częściowo zasłonięty przez nową konstrukcję platformy.
Co zobaczymy z platformy widokowej?
Stojąc na nowej platformie widokowej Trojaka, poczujesz, jakbyś miał Sudety na wyciągnięcie ręki. Ta nowoczesna konstrukcja, podzielona na trzy odrębne sekcje, oferuje spektakularne doznania wizualne. Najbardziej emocjonująca jest środkowa część platformy, wysunięta do przodu i górująca nad przepaścią. Przeszklone płyty wykończeniowe potęgują wrażenie "zawieszenia w powietrzu" – to idealne miejsce dla tych, którzy lubią poczuć dreszczyk emocji!
Z platformy roztacza się imponująca panorama Kotliny Kłodzkiej. Na pierwszym planie dominują charakterystyczne sylwetki Masywu Śnieżnika i Czarnej Góry. Przy dobrej widoczności Twój wzrok sięgnie znacznie dalej – dostrzeżesz Góry Bystrzyckie, Góry Orlickie, a nawet Karkonosze z wyraźnie widoczną Śnieżką. Panorama obejmuje szczyty należące aż do ośmiu różnych pasm górskich!
Spoglądając na północny-zachód, przy dobrych warunkach atmosferycznych, zobaczysz Góry Kamienne, Sowie i Bardzkie. Dla miłośników fotografii to prawdziwy raj – panorama stąd prezentuje się znakomicie o każdej porze roku, choć szczególnie magicznie wygląda podczas zachodu słońca, gdy ostatnie promienie złocą okoliczne szczyty.
Wartym uwagi elementem są tablice informacyjne przy barierkach, które pomagają zidentyfikować poszczególne elementy krajobrazu. Dzięki nim nawet osoby słabo znające topografię Sudetów bez trudu rozpoznają najważniejsze punkty panoramy.
Szlaki turystyczne na Trojak – jak dotrzeć na szczyt?
Szlak niebieski z Lądka-Zdroju
Najpopularniejszą i najłatwiejszą drogą na szczyt Trojaka jest szlak niebieski wiodący z Lądka-Zdroju. Ta trasa to prawdziwy strzał w dziesiątkę dla każdego – od rodzin z dziećmi po seniorów. Dlaczego? Jest stosunkowo krótka (około 1,8 km w jedną stronę), dobrze oznakowana i nie wymaga specjalnego przygotowania kondycyjnego.
Swój marsz rozpoczniesz na ulicy Leśnej w Lądku-Zdroju, tuż za Hotelem Trojan, gdzie znajduje się wygodny, bezpłatny parking. Stąd niebieski szlak od razu wprowadzi Cię w las, wiodąc typową leśną ścieżką. Czeka Cię około 260 metrów przewyższenia, więc od początku będziesz iść pod górę, ale podejście jest łagodne i przyjemne.
Trasa prowadzi przez mieszany las świerkowo-bukowy, który przez większość drogi zapewnia przyjemny cień. Po drodze miniesz kilka charakterystycznych punktów, w tym drogę Wielką Okólną i Małą Okólną, a także drogę Malinową. W okolicach drogi Górnej Okólnej, dzięki przeprowadzonym wycinkom, otworzą się przed Tobą pierwsze widoki na okoliczne szczyty.
Czas przejścia? Według oznaczeń na szlaku to około 45-50 minut, ale zdecydowanie warto zarezerwować sobie więcej czasu – około 2 godzin na całą wycieczkę w obie strony plus czas na podziwianie widoków i robienie zdjęć. Pamiętaj, że w drodze powrotnej pójdziesz znacznie szybciej, bo będzie to już zejście.
Alternatywne trasy na szczyt Trojaka
Choć szlak niebieski z Lądka-Zdroju jest najpopularniejszy, istnieją również inne możliwości zdobycia Trojaka, które warto rozważyć, zwłaszcza jeśli szukasz mniej uczęszczanych ścieżek lub chcesz zobaczyć górę z innej perspektywy.
Jedną z alternatyw jest niebieski szlak prowadzący ze Starego Gierałtowa na szczyt Góry Trojak. Ta trasa ma długość około 5,5 kilometra, a suma podejść wynosi 372 metry. Choć jest dłuższa od standardowej trasy z Lądka-Zdroju, nie jest szczególnie wymagająca kondycyjnie. Wycieczkę możesz rozpocząć przy Wiacie Pod Bocianem, gdzie znajduje się wygodne miejsce postojowe. Trasa ta prowadzi początkowo asfaltem, a następnie skręca w las, oferując po drodze piękne widoki na Stronie Śląskie i Czarną Górę.
Inną możliwością jest szlak zielony z Przełęczy Lądeckiej w kierunku szczytu Trojaka. Ta opcja jest szczególnie atrakcyjna, jeśli planujesz dłuższą wędrówkę po okolicy lub chcesz połączyć wejście na Trojak z odwiedzeniem innych atrakcji w pobliżu.
Dla bardziej zaawansowanych turystów interesująca może być trasa od czeskiej strony, która jest bardziej kameralna niż wejście z Lądka-Zdroju. Oferuje ona różnorodne krajobrazy i mniej turystów na szlaku, choć wymaga lepszego przygotowania i orientacji w terenie.
Formacje skalne Trojaka – raj dla wspinaczy i miłośników geologii
Skałki Lądeckie – charakterystyka formacji skalnych
Trojak to nie tylko punkt widokowy, ale także prawdziwy skarbiec geologiczny. Gnejsy, z których zbudowana jest góra, częściowo wystają ze stoków, tworząc fascynujące formacje skalne. Te wychodnie, razem ze Stołowymi Skałami na zboczu pobliskiej Królówki, znane są pod wspólną nazwą Skałki Lądeckie.
Najbardziej imponującą formacją jest Trojan – masyw o płaskim wierzchołku i wysokości 27 metrów, na którym obecnie znajduje się platforma widokowa. Z tego miejsca roztacza się szeroka panorama na Lądek i dolinę Białej Lądeckiej. Ciekawostką jest fakt, że skała ta była obsadzona w XIX wieku kosodrzewiną.
Około 300 metrów od szczytu, idąc niebieskim szlakiem w kierunku Rozdroża Zamkowego, natkniesz się na tzw. Skalną Twierdzę, w skład której wchodzą Skalna Brama oraz Trzy Baszty. Skalna Brama to masywna skała o wysokości 22-30 metrów z efektownym pęknięciem. Kiedy przejdziesz przez ten naturalny, skalny tunel, poczujesz się jak w bajce!
Inne godne uwagi formacje to Szyb (baszta o wysokości 10 m, której niemiecka nazwa Höllenschlucht oznacza "piekielną szczelinę") oraz Skalny Mur – imponująca grzęda o długości około 100 metrów i wysokości 10-14 metrów. Wędrując między tymi skalnymi gigantami, trudno nie poddać się ich majestatowi i nie zachwycić się siłami natury, które je ukształtowały.
Wspinaczka skałkowa na Trojaku
Jeśli wspinaczka to Twoja pasja, Trojak będzie dla Ciebie prawdziwym rajem. W Skałkach Lądeckich wytyczono blisko 80 dróg wspinaczkowych o różnym stopniu trudności, co przyciąga entuzjastów tego sportu z całej Polski i nie tylko.
Wzdłuż dróg wspinaczkowych zamontowano stałe punkty asekuracyjne (tzw. spity), co zwiększa bezpieczeństwo wspinaczy. Trasy wspinaczkowe na Trojaku charakteryzują się zróżnicowanym poziomem trudności – znajdziesz tu zarówno łatwiejsze drogi dla początkujących, jak i wyzwania dla zaawansowanych wspinaczy.
Największa aktywność wspinaczkowa notowana jest w sezonie wiosenno-letnim, ale spora grupa entuzjastów odwiedza te skały również jesienią, gdy okoliczne lasy mienią się złotem i purpurą. Jeśli nie miałeś wcześniej do czynienia ze wspinaczką, a chciałbyś spróbować, warto skontaktować się z jedną z lokalnych szkółek wspinaczkowych, które organizują kursy i zajęcia w tym rejonie.
Pamiętaj tylko, że wspinaczka to sport wymagający odpowiedniego przygotowania i sprzętu. Nigdy nie próbuj wspinać się na własną rękę bez doświadczenia i zabezpieczeń. Bezpieczeństwo zawsze powinno być na pierwszym miejscu!
Okoliczne atrakcje – co jeszcze warto zobaczyć?
Ruiny Zamku Karpień
Zdobycie Trojaka to dopiero początek przygody. Jeśli masz ochotę na więcej wrażeń, koniecznie odwiedź ruiny Zamku Karpień, znajdujące się w niewielkiej odległości od szczytu. Ta średniowieczna warownia, zbudowana na szczycie Karpiaka (782 m n.p.m.), to miejsce owiane tajemnicą i legendami.
Aby dotrzeć do ruin z Trojaka, podążaj dalej niebieskim szlakiem w kierunku południowo-wschodnim. Po drodze miniesz wspomniane wcześniej ciekawe formacje skalne – Trzy Baszty ze Skalną Twierdzą. Po około 20 minutach marszu i niewielkim podejściu osiągniesz cel – ruiny zamku. Choć obecnie pozostały jedynie fundamenty i kamienie, nadal wyraźnie widoczny jest plan dawnej budowli.
Zamek Karpień został wzniesiony prawdopodobnie w XIII wieku, aby strzec szlaku handlowego zwanego Solną Drogą. Istnieje legenda mówiąca, że założycielem warowni było plemię Chorwatów, choć historycy podchodzą do tego podania sceptycznie. Zamek był wielokrotnie przebudowywany i zmieniał właścicieli, aż w końcu popadł w ruinę.
Z murów zamkowych roztacza się ciekawy, choć fragmentaryczny widok na kilka szczytów Gór Złotych i Masywu Śnieżnika. Najlepiej widać stąd bliską Borówkową. Miejsce to jest mniej zatłoczone niż platforma widokowa na Trojaku, więc możesz tu znaleźć chwilę wytchnienia i spokoju.
Inne atrakcje wokół Trojaka
Na południowo-zachodnim stoku Trojaka, wzdłuż potoku Jadwiżanka, znajdziesz Arboretum im. Mieczysława Wilczkiewicza – doskonałe miejsce na spokojny spacer wśród różnorodnej roślinności. To nie tylko oaza spokoju, ale także cenna kolekcja botaniczna, która ucieszy oko każdego miłośnika przyrody.
Sam Lądek-Zdrój, z którego najczęściej rozpoczyna się wędrówkę na Trojak, to jedno z najstarszych i najpiękniejszych uzdrowisk w Polsce. Koniecznie poświęć czas na spacer po zabytkowym centrum i dzielnicy uzdrowiskowej. Warto odwiedzić Zdrój Wojciech z 1680 roku w stylu neobarokowym, a po trudach wędrówki zrelaksować się w jednym z licznych parków zdrojowych.
Miłośnicy dwóch kółek z pewnością docenią sieć tras rowerowych Singletrack Glacensis, które miejscami przecinają szlaki piesze na Trojaku. To jedne z najlepszych tras typu singletrack w Polsce, oferujące zarówno łagodne odcinki dla początkujących, jak i techniczne fragmenty dla zaawansowanych rowerzystów.
Warto wiedzieć, że w Lądku-Zdroju odbywa się również prestiżowy Festiwal Górski im. Andrzeja Zawady – jedno z najważniejszych wydarzeń w kalendarzu miłośników gór, przyciągające uczestników z całego świata. Festiwal organizowany jest zawsze w przedostatni weekend września od prawie 30 lat. To doskonała okazja, by połączyć wędrówkę na Trojak z uczestnictwem w pokazach filmów górskich, prezentacjach i spotkaniach ze słynnymi wspinaczami, alpinistami i himalaistami.
Praktyczne informacje dla turystów
Jak dojechać i gdzie zaparkować?
Najprostszym sposobem dotarcia do punktu startowego na Trojak jest dojazd do Lądka-Zdroju. Miasto jest dobrze skomunikowane drogowo – leży przy drodze wojewódzkiej nr 392, łączącej Żelazno z granicą czeską. Jeśli podróżujesz z Wrocławia, najdogodniejsza trasa prowadzi przez Kłodzko (około 100 km, czas przejazdu to około 2 godziny).
Komunikacja publiczna do Lądka-Zdroju jest ograniczona, ale dostępna. Do miasta docierają autobusy z Kłodzka i kilku innych okolicznych miejscowości. Szczegółowy rozkład warto sprawdzić przed podróżą, gdyż częstotliwość kursów może się zmieniać sezonowo.
Gdzie zostawić samochód? Najbardziej dogodny parking dla wybierających się na Trojak znajduje się przy ulicy Leśnej w Lądku-Zdroju, tuż za Hotelem Trojan. To bezpłatny parking z dostateczną liczbą miejsc, położony praktycznie przy początku niebieskiego szlaku. Współrzędne parkingu przy szlaku na Trojak to: 50.3393, 16.8935.
Alternatywnie możesz skorzystać z parkingów miejskich w Lądku-Zdroju lub zostawić auto w okolicach Stawów Biskupich. W sezonie letnim i w weekendy warto przybyć nieco wcześniej, gdyż najpopularniejsze miejsca parkingowe szybko się zapełniają.
Kiedy najlepiej odwiedzić Trojak?
Trojak jest górą dostępną przez cały rok, ale każda pora ma swoje zalety i wyzwania. Wiosna (kwiecień-maj) zachwyca budzącą się do życia przyrodą i pierwszymi ciepłymi dniami. Lato oferuje najprzyjemniejsze warunki do wędrówek, choć w lipcu i sierpniu musisz liczyć się z większą liczbą turystów, zwłaszcza w weekendy.
Jesień to prawdziwy festiwal barw – okoliczne lasy mienią się złotem i purpurą, a powietrze jest krystalicznie czyste, co zapewnia najlepszą widoczność. Zima wymaga lepszego przygotowania i odpowiedniego obuwia, ale oferuje magiczne, ośnieżone krajobrazy i znacznie mniej turystów na szlaku.
Jeśli zależy Ci na spektakularnych fotografiach, warto zaplanować wycieczkę na zachód słońca. Platformę widokową na Trojaku oświetlają wówczas ciepłe promienie, tworząc magiczną atmosferę. Wschód słońca jest mniej korzystny fotograficznie, gdyż słońce wschodzi za plecami obserwatora i za lasem.
Zanim wyruszysz, koniecznie sprawdź prognozę pogody. Najlepsze widoki będą przy bezchmurnym niebie i dobrej przejrzystości powietrza. Mgła lub niska warstwa chmur może znacząco ograniczyć widoczność i zmniejszyć przyjemność z odwiedzin platformy widokowej.
Trojak z dziećmi – czy to dobry pomysł?
Zdecydowanie tak! Trojak to świetny cel rodzinnej wycieczki. Niebieski szlak z Lądka-Zdroju jest stosunkowo krótki (około 45-60 minut w jedną stronę) i niezbyt wymagający. Przewyższenie wynosi około 260 metrów, a ścieżka jest dobrze utrzymana i oznakowana, co sprawia, że nawet dzieci w wieku szkolnym poradzą sobie z tą trasą bez większych problemów.
Należy jednak pamiętać, że jest to górski szlak z kamienistymi fragmentami i korzeniami drzew wystającymi z ziemi. Dla dzieci poniżej 5-6 lat trasa może być męcząca, dlatego warto rozważyć noszenie maluchów w specjalnych nosidełkach turystycznych. Zwykły wózek dziecięcy nie sprawdzi się na tej trasie.
Nowa platforma widokowa na Trojaku została zaprojektowana z myślą o bezpieczeństwie, ale ze względu na wysokość i przeszklone elementy, małe dzieci powinny być przez cały czas pod czujnym okiem rodziców. Dla najmłodszych atrakcją będą nie tylko widoki, ale też same formacje skalne, które można podziwiać po drodze.
Planując wycieczkę z dziećmi, pamiętaj o odpowiednim zapasie wody i przekąsek, kremie z filtrem UV oraz nakryciu głowy. Na szlaku nie ma źródeł wody pitnej, więc wszystko, czego potrzebujecie, musicie zabrać ze sobą. Warto też zarezerwować więcej czasu na trasę, uwzględniając częstsze przerwy i wolniejsze tempo marszu.
Trojak – mały wysiłek, wielkie wrażenia
Trojak w Górach Złotych to miejsce, które dowodzi, że nie trzeba wspinać się na wysokie szczyty, by doświadczyć prawdziwej górskiej magii. Ta niepozorna góra oferuje niezwykłe bogactwo atrakcji – od spektakularnych panoram z nowoczesnej platformy widokowej, przez fascynujące formacje skalne, aż po historyczne ślady w postaci ruin zamku Karpień.
Co czyni Trojak wyjątkowym? Przede wszystkim jego dostępność. Szlaki prowadzące na szczyt są łagodne i przyjazne dla turystów w każdym wieku. W niespełna godzinę spokojnego marszu z Lądka-Zdroju możesz znaleźć się w miejscu, z którego zobaczysz panoramę ośmiu różnych pasm górskich – to prawdziwa uczta dla oczu i duszy!
Jeśli planujemy wyprawę w Sudety Wschodnie, Trojak powinien znaleźć się wysoko na liście miejsc do odwiedzenia. Nie wymaga specjalnego przygotowania ani ekwipunku, a oferuje przeżycia porównywalne z tymi, które czekają na znacznie wyższych szczytach. To idealny "pierwszy szczyt" dla początkujących górołazów i perfekcyjna propozycja na rodzinną wycieczkę.
Pamiętaj tylko, by podchodzić do gór z szacunkiem – zabierz ze sobą wszystkie śmieci, nie schodź ze szlaków i respektuj otaczającą Cię przyrodę. Dzięki temu Trojak pozostanie piękny i dostępny dla przyszłych pokoleń turystów.
A moja osobista rada na koniec? Zostań na szczycie Trojaka do zachodu słońca. Gdy złote promienie oświetlą okoliczne szczyty i doliny, a cienie zaczną się wydłużać, doświadczysz magii, dla której warto było podjąć trud wędrówki. Takie chwile pozostają w pamięci na zawsze.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o Trojak
Czy wstęp na platformę widokową jest płatny?
Nie, wstęp na platformę widokową na szczycie Trojaka jest całkowicie bezpłatny i ogólnodostępny.
Jak długo trwa wejście na Trojak?
Wejście niebieskim szlakiem z Lądka-Zdroju zajmuje około 45-60 minut, w zależności od tempa marszu. Na całą wycieczkę (w górę i w dół) wraz z czasem na podziwianie widoków warto zarezerwować około 2-3 godzin.
Czy Trojak jest dostępny zimą?
Tak, Trojak jest dostępny również zimą, choć trasa może być trudniejsza ze względu na śnieg i lód. W warunkach zimowych koniecznie zabierz odpowiednie obuwie z dobrym protektorem, a najlepiej raczki lub mikroraki.
Czy na szczycie Trojaka jest schronisko lub miejsce na odpoczynek?
Na samym szczycie nie ma schroniska, ale w okolicach platformy widokowej znajdziesz miejsce do odpoczynku. Po drodze, na szlaku, możesz natknąć się na niewielką wiatę z ławką, która zachęca do zatrzymania się i zrobienia pikniku.
Czy na trasie znajdują się źródła wody pitnej?
Nie, na trasie na Trojak nie ma źródeł wody pitnej. Koniecznie zabierz ze sobą odpowiedni zapas wody, szczególnie w ciepłe dni.