Zastanawiasz się, gdzie wybrać się na jednodniową wycieczkę, która połączy piękne widoki, łatwy szlak i ciekawą historię? Borówkowa Góra w Górach Złotych to miejsce, które może Cię zaskoczyć! Ten malowniczy szczyt na polsko-czeskiej granicy to prawdziwa perełka, którą warto odkryć niezależnie od pory roku. Co sprawia, że to miejsce jest tak wyjątkowe? Dlaczego warto tam pojechać i co koniecznie musisz wiedzieć przed wyruszeniem na szlak? Zapraszam do lektury artykułu, w którym znajdziesz wszystkie niezbędne informacje i praktyczne wskazówki.
Borówkowa Góra – położenie i podstawowe informacje
Charakterystyka Borówkowej Góry
Borówkowa Góra (900 m n.p.m.) to jeden z najwyższych szczytów Gór Złotych, położony w Sudetach Wschodnich, dokładnie na granicy Polski i Czech. Szczyt wznosi się pomiędzy Przełęczą Lądecką na południu i przełęczą Różaniec na północy, stanowiąc najwyższy punkt gminy Lądek-Zdrój. Sama nazwa góry nie jest przypadkowa – w sezonie letnim zbocza porasta obfitość czarnych borówek, które możesz zbierać podczas wędrówki.
Borówkowa Góra stanowi także zwornik dla bocznych odgałęzień Gór Złotych – od północnego zachodu flankuje ją Krowia Góra Wielka, a od południowego wschodu wierzchołek z grupą skalną zwaną Białą Skałą (864 m n.p.m.). Na południowych stokach góry wypływa źródło o nazwie Biała Studnia, a całość masywu pokrywa głównie dolnoreglowy bór świerkowy z domieszką buka, jodły i modrzewia.
Góry Złote – nieodkryty klejnot Sudetów
Góry Złote, przez Czechów nazywane Rychlebskie hory, to pasmo górskie w Sudetach Wschodnich, rozciągające się na długości około 55 km od Przełęczy Kłodzkiej aż do Przełęczy Ramzovskiej. To jedno z mniej obleganych pasm górskich w Polsce, co sprawia, że możesz tu naprawdę odpocząć od tłumów i zgiełku.
Nazwa pasma pochodzi od historycznego wydobycia złota, którego centrum stanowił Złoty Stok. Dziś to miejsce, gdzie znajdziesz ciszę, spokój i wspaniałe widoki rozpościerające się zarówno na polską, jak i czeską stronę granicy. Jeśli szukasz gór, gdzie możesz poczuć prawdziwą więź z naturą bez tłumów turystów – Góry Złote będą idealnym wyborem.
Jak dotrzeć na Borówkową Górę?
Dojazd do Przełęczy Lądeckiej
Najpopularniejszym punktem startowym na Borówkową Górę jest Przełęcz Lądecka (665 m n.p.m.), znajdująca się na granicy polsko-czeskiej. Dojedziesz tam samochodem zarówno od strony Polski, jak i Czech. Jadąc z głębi Polski, kieruj się na Lądek-Zdrój, a następnie drogą w stronę granicy czeskiej i miejscowości Travná.
Alternatywnie, jeśli jedziesz z kierunku Nysy, Otmuchowa czy Paczkowa, możesz wybrać trasę przez Złoty Stok i dalej w kierunku Lądka, lub przejechać przez Czechy i dotrzeć na przełęcz od strony Javorníka. Od Wrocławia to około 2-2,5 godziny jazdy, od Katowic czy Krakowa około 3-3,5 godziny.
Przełęcz Lądecka to miejsce, gdzie kiedyś funkcjonowało przejście małego ruchu granicznego, a dziś po wejściu do strefy Schengen możesz swobodnie przekraczać granicę zarówno pieszo, jak i samochodem.
Parking i początek szlaku
Na Przełęczy Lądeckiej znajdziesz bezpłatny parking mogący pomieścić około 20 samochodów. W sezonie letnim i podczas weekendów z dobrą pogodą może być tutaj dość tłoczno, więc jeśli planujesz wycieczkę w takim terminie, warto przyjechać wcześnie rano.
Przy parkingu znajduje się także niewielki sklepik z mapami, pamiątkami i przekąskami, choć jego godziny otwarcia mogą być zmienne, więc nie zawsze możesz na niego liczyć. Warto zabrać ze sobą prowiant i odpowiednią ilość wody na drogę.
Na przełęczy nie ma wyraźnego drogowskazu kierującego na Borówkową Górę, co często dezorientuje turystów. Szlak zielony, którym wyruszysz, zaczyna się po polskiej stronie parkingu i prowadzi początkowo przez otwartą przestrzeń łąk, kierując się w stronę widocznego w oddali lasu.
Szlaki turystyczne na Borówkową Górę
Zielony szlak z Przełęczy Lądeckiej
Najprostszą i najczęściej wybieraną trasą na szczyt Borówkowej Góry jest zielony szlak turystyczny z Przełęczy Lądeckiej. To trasa o długości około 3,2 km w jedną stronę, z różnicą wysokości wynoszącą około 270 metrów. Pokonanie tej trasy zajmuje średnio 1-1,5 godziny w jedną stronę, w zależności od Twojego tempa i kondycji.
Początkowo szlak prowadzi przez rozległe łąki, z których roztaczają się piękne widoki na Lądek-Zdrój, Masyw Śnieżnika i okoliczne wzniesienia. Ten odcinek jest szczególnie urokliwy wiosną i latem, gdy łąki pokrywają się kolorowym dywanem kwiatów. Po wejściu do lasu szlak staje się bardziej stromy, ale jest dobrze oznakowany i nie ma trudnych technicznie fragmentów.
Trasa jest dostępna przez cały rok, jednak zimą może być śliska i wymagać odpowiedniego obuwia z dobrym bieżnikiem. Szczególnie malownicza jest jesienią, gdy bukowe fragmenty lasu mienią się różnymi odcieniami żółci i czerwieni, oraz latem, gdy możesz zbierać borówki.
Alternatywne trasy wejścia na szczyt
Oprócz popularnego zielonego szlaku z Przełęczy Lądeckiej, istnieją również inne możliwości wejścia na Borówkową Górę:
-
Z Lądka-Zdroju – możesz wyruszyć żółtym szlakiem z centrum uzdrowiska, a następnie na Przełęczy Lądeckiej przejść na zielony szlak. Trasa ma około 8 km w jedną stronę i zajmuje około 3 godzin.
-
Z Lutyni – trasa rozpoczyna się przy kościele św. Jana Nepomucena i wiedzie przez malownicze tereny wiejskie w stronę Przełęczy Lądeckiej, a następnie zielonym szlakiem na szczyt.
-
Ze Złotego Stoku – znacznie dłuższa trasa (około 15 km w jedną stronę), ale pozwalająca zobaczyć więcej atrakcji Gór Złotych, w tym wieżę widokową na Jaworniku Wielkim.
-
Od strony czeskiej – z miejscowości Travná lub Horní Hoštice, szlakami czeskimi prowadzącymi na szczyt.
Każda z tych tras ma swój unikatowy charakter i pozwala zobaczyć różne oblicza Gór Złotych. Wybór zależy od Twojej kondycji, dostępnego czasu i preferencji krajobrazowych.
Główne atrakcje Borówkowej Góry
Wieża widokowa i zapierające dech panoramy
Bez wątpienia największą atrakcją Borówkowej Góry jest 25-metrowa wieża widokowa znajdująca się na szczycie, po czeskiej stronie granicy. Obecna konstrukcja, otwarta w 2006 roku, jest stalowa, ale obłożona drewnem, co nadaje jej estetyczny wygląd wkomponowany w górskie otoczenie.
Wejście na wieżę jest bezpłatne i dostępne przez cały rok, choć zimą może być ślisko i wymagać ostrożności. Z tarasu widokowego rozpościera się spektakularna panorama obejmująca:
- Ziemię Kłodzką z Masywem Śnieżnika
- Góry Bystrzyckie i Orlickie
- Pogórze Sudeckie z Paczkowem, Otmuchowem i Nysą
- Jeziora Otmuchowskie i Nyskie
- Góry Opawskie
- Masyw Śnieżki w Karkonoszach (przy bardzo dobrej widoczności)
- Czeskie Jesioniki (Hrubý Jeseník)
Ciekawostką jest umieszczony na wewnętrznej stronie zadaszenia wieży kompas, który ułatwia orientację w otaczających pasmach górskich.
Infrastruktura turystyczna na szczycie
Oprócz samej wieży, na szczycie Borówkowej Góry znajdziesz również:
- Sezonowy bufet czynny zwykle od czerwca do września (oraz w październikowe weekendy), gdzie możesz zjeść ciepły posiłek, napić się czeskiej Kofoli lub herbaty
- Zadaszone wiaty ze stołami i ławkami, idealne na piknik lub odpoczynek
- Miejsca na ognisko
- Tablice informacyjne o historii, przyrodzie i panoramie widocznej z góry
- Tablice upamiętniające spotkania opozycjonistów z Polski i Czechosłowacji w latach 80.
- Toaletę (po czeskiej stronie)
Większość infrastruktury znajduje się po czeskiej stronie szczytu, co jest charakterystyczne dla wielu granicznych szczytów w Sudetach. Czesi przykładają dużą wagę do rozwoju infrastruktury turystycznej, co sprawia, że odpoczynek na szczycie jest komfortowy nawet podczas dłuższego pobytu.
Przyroda Borówkowej Góry
Flora Gór Złotych
Góry Złote, w tym masyw Borówkowej, pokryte są głównie lasami świerkowymi, które w większości są wynikiem XIX-wiecznych nasadzeń na miejscu wyciętych wcześniej lasów bukowych i jodłowych. Na niższych partiach stoków znajdziesz mieszane lasy bukowe z domieszką świerka, jodły i modrzewia, które szczególnie jesienią zachwycają bogactwem kolorów.
Jak sama nazwa wskazuje, Borówkowa Góra słynie z obfitości borówek – zarówno czarnych (borówka czarna), jak i czerwonych (borówka brusznica). W sezonie letnim i wczesnojesiennym możesz zbierać te smaczne owoce podczas wędrówki, szczególnie w okolicach szczytu i na otwartych, nasłonecznionych polanach.
Na łąkach w niższych partiach gór, szczególnie w okolicach Przełęczy Lądeckiej, kwitnie wiele gatunków górskich kwiatów, w tym:
- dziewięćsił bezłodygowy
- goryczki
- miłek wiosenny
- arnika górska
- liczne gatunki storczyków
Wiosną na zboczach możesz również zobaczyć kwitnące zawilce i przylaszczki, tworzące barwne dywany w prześwietlonych fragmentach lasu.
Fauna regionu
Góry Złote, choć nie należą do najbardziej dzikich pasm górskich w Polsce, są domem dla wielu gatunków zwierząt. Podczas wycieczki możesz spotkać:
- Ssaki: sarny, jelenie, dziki, lisy, kuny leśne, borsuki, wiewiórki
- Ptaki: jastrzębie, myszołowy, sowy (puszczyk, włochatka), dzięcioły (w tym dzięcioł czarny), kruki, pluszcze (przy górskich potokach)
- Gady i płazy: jaszczurki, zaskrońce, żmije zygzakowate (rzadko), traszki, salamandry
Spacerując po lesie, zachowaj ciszę, a masz szanse zobaczyć niektóre z tych zwierząt, szczególnie wcześnie rano lub o zmierzchu. Pamiętaj jednak, że większość z nich unika człowieka, więc spotkania są rzadkie, a dzikie zwierzęta zawsze należy obserwować z odpowiedniej odległości.
Historia Borówkowej Góry
Dawne wieże widokowe i obiekty turystyczne
Historia turystyki na Borówkowej Górze sięga XIX wieku, gdy okolice Lądka-Zdroju przeżywały rozkwit jako znane uzdrowisko. To właśnie kuracjusze z Lądka byli pierwszymi turystami odkrywającymi uroki Borówkowej.
Pierwsza drewniana wieża widokowa na szczycie powstała już w 1870 roku z inicjatywy zarządu uzdrowiska Lądek-Zdrój. Niestety, ta konstrukcja przetrwała zaledwie około 10 lat. W 1889 roku postawiono na jej miejscu kolejną wieżę, tym razem dzięki wsparciu Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego.
W późniejszych latach na szczycie powstało nawet schronisko turystyczne, które funkcjonowało do końca II wojny światowej. Niestety, po 1945 roku obiekt uległ dewastacji i ostatecznie został rozebrany. Łącznie na przestrzeni lat na Borówkowej stały cztery różne wieże widokowe, zanim w 2006 roku Czesi postawili obecną konstrukcję.
Spotkania opozycjonistów – demokratyczna karta historii
Borówkowa Góra zapisała się w historii najnowszej jako miejsce tajnych spotkań działaczy opozycyjnych z Polski i Czechosłowacji w latach 80. XX wieku. Ze względu na przygraniczne położenie i relatywnie niewielki ruch turystyczny, szczyt stanowił idealne miejsce dla konspiracyjnych spotkań.
Pierwsze takie spotkanie odbyło się 21 sierpnia 1987 roku. Uczestniczyli w nim wybitni działacze opozycji demokratycznej, w tym:
- ze strony polskiej: Jacek Kuroń, Zbigniew Bujak, Jan Lityński, Zbigniew Janas, Józef Pinior
- ze strony czechosłowackiej: Václav Havel (późniejszy prezydent Czech), Jiří Dienstbier (późniejszy minister spraw zagranicznych), Petr Pospíchal
Podczas tego historycznego spotkania powstała inicjatywa zwana Solidarnością Polsko-Czechosłowacką, która organizowała wymianę zakazanej literatury, sprzętu drukarskiego i informacji między dysydentami z obu krajów. W kolejnych latach na Borówkowej odbywały się następne spotkania – w czerwcu 1988 roku z udziałem ponad 20 młodych działaczy, a także w maju 1989 roku.
Na szczycie Borówkowej znajdziesz tablicę pamiątkową upamiętniającą te wydarzenia, które miały swój wkład w proces obalania komunizmu w Europie Środkowej.
Borówkowa Góra jako cel rodzinnej wycieczki
Stopień trudności szlaku dla dzieci
Borówkowa Góra to świetny cel wycieczki rodzinnej, nawet z młodszymi dziećmi. Zielony szlak z Przełęczy Lądeckiej jest stosunkowo krótki (około 3,2 km w jedną stronę) i niezbyt stromy, co sprawia, że jest dostępny dla dzieci już od około 5-6 roku życia.
Oto kilka wskazówek dotyczących wędrówki z dziećmi:
- Dzieci w wieku szkolnym powinny bez problemu pokonać całą trasę o własnych siłach
- Dla młodszych dzieci (3-5 lat) trasa może być nieco męcząca, więc zaplanuj więcej przerw lub rozważ zabranie nosidełka
- Szlak nie jest dostępny dla wózków dziecięcych, nawet terenowych – niektóre odcinki są zbyt wąskie i kamieniste
- Maluchom spodoba się zbieranie borówek latem i podziwianie panoramy z wieży widokowej
- Na szczycie jest wystarczająco dużo miejsca, by dzieci mogły bezpiecznie się pobawić
Dodatkową atrakcją dla dzieci może być przekraczanie polsko-czeskiej granicy na szczycie i świadomość, że stoją jednocześnie w dwóch krajach.
Co warto zabrać i jak zaplanować wycieczkę
Planując rodzinną wycieczkę na Borówkową Górę, warto odpowiednio się przygotować:
-
Zaplanuj odpowiedni czas – na całą wycieczkę (dojście, pobyt na szczycie i zejście) zarezerwuj 4-5 godzin. Z dziećmi droga może zająć dłużej, gdyż będą chciały się zatrzymywać, zbierać borówki czy podziwiać widoki.
-
Zabierz odpowiednie wyposażenie:
- Wygodne buty turystyczne z dobrą przyczepnością
- Ubrania odpowiednie do pory roku (pamiętaj, że w górach pogoda może się szybko zmieniać)
- Przeciwdeszczowe kurtki lub peleryny, nawet przy dobrej prognozie
- Zapas wody (min. 1 litr na osobę)
- Przekąski energetyczne, kanapki, owoce
- Krem z filtrem UV (szczególnie latem)
- Małą apteczkę z podstawowymi środkami
- Mapę (dostępną również w sklepiku na Przełęczy Lądeckiej)
- Kijki trekkingowe (opcjonalnie)
-
Zaplanuj atrakcje dla dzieci:
- Przygotuj gry i zabawy terenowe (np. poszukiwanie skarbów, liczenie oznaczeń szlaku)
- Weź małe pojemniki na borówki (w sezonie)
- Zabierz lornetkę do obserwacji krajobrazu z wieży widokowej
- Przygotuj aparat fotograficzny, by dzieci mogły robić zdjęcia
-
Sprawdź prognozę pogody – najlepiej wybrać dzień z dobrą widocznością, by w pełni docenić panoramę ze szczytu.
Pamiętaj, że tempo wędrówki z dziećmi powinno być dostosowane do najmłodszego uczestnika wycieczki. Częste przerwy i możliwość odkrywania przyrody sprawią, że dzieci nie zniechęcą się do turystyki górskiej, a wręcz przeciwnie – pokochają wspólne wędrówki.
Co warto zobaczyć w okolicy?
Lądek-Zdrój – perełka uzdrowiskowa
Będąc w okolicy Borówkowej Góry, koniecznie zaplanuj czas na zwiedzenie pobliskiego Lądka-Zdroju, jednego z najstarszych uzdrowisk w Europie. To urocze miasteczko, położone zaledwie kilkanaście kilometrów od Przełęczy Lądeckiej, oferuje wiele atrakcji:
- Zabytkową część uzdrowiskową z charakterystyczną architekturą
- Zakład Przyrodoleczniczy "Wojciech" z 1880 roku z imponującą kopułą
- Zabytkowy Park Zdrojowy z pijalniami wód mineralnych
- Rynek z kolorowymi kamieniczkami i ratuszem
- Most św. Jana (nazywany "małym mostem Karola") z barokowymi figurami świętych
- Arboretum z egzotycznymi gatunkami drzew i krzewów
W Lądku możesz również skorzystać z zabiegów leczniczych, kąpieli termalnych czy relaksujących masaży po górskiej wędrówce. Miasto oferuje także bogatą bazę noclegową i gastronomiczną, co czyni je doskonałą bazą wypadową na wycieczki w Góry Złote i Masyw Śnieżnika.
Inne atrakcje Gór Złotych
Poza Borówkową Górą i Lądkiem-Zdrojem, w Górach Złotych znajduje się wiele innych miejsc wartych odwiedzenia:
-
Kopalnia Złota w Złotym Stoku – fascynująca atrakcja dla całej rodziny, gdzie możesz poznać historię wydobycia złota, zobaczyć podziemny wodospad i przejechać się podziemną kolejką.
-
Jaskinia Radochowska – najdłuższa jaskinia w polskiej części Sudetów Wschodnich, położona niedaleko wsi Radochów.
-
Wieża widokowa na Jaworniku Wielkim (872 m n.p.m.) – kolejny ciekawy punkt widokowy w Górach Złotych, dostępny szlakiem turystycznym ze Złotego Stoku.
-
Ruiny zamku Karpień – pozostałości średniowiecznej warowni położonej na stromym wzgórzu niedaleko Lądka.
-
Czarna Góra (1205 m n.p.m.) – najwyższy szczyt polskiej części Gór Złotych, dostępny szlakami z Bielice lub Stronia Śląskiego.
-
Ścieżka w Obłokach w Dolní Moravě – spektakularna konstrukcja widokowa po czeskiej stronie, w pobliżu Masywu Śnieżnika (około 40 km od Borówkowej).
-
Zamek Jánský Vrch w Javorniku – pięknie zachowany zamek po czeskiej stronie, zaledwie kilkanaście kilometrów od Przełęczy Lądeckiej.
Jak widać, okolica Borówkowej Góry oferuje atrakcje na co najmniej kilkudniowy pobyt. Warto rozważyć dłuższy wypoczynek w tym rejonie, by w pełni odkryć jego uroki.
Praktyczne wskazówki przed wyruszeniem na Borówkową Górę
Najlepszy czas na wycieczkę
Borówkowa Góra jest dostępna przez cały rok, jednak każda pora ma swoje zalety i wyzwania:
-
Wiosna (kwiecień-maj) – rozkwitające łąki i lasy, świeża zieleń, mniejsze tłumy turystów; możliwe jeszcze zaleganie śniegu w wyższych partiach (kwiecień), a także większa szansa na opady
-
Lato (czerwiec-sierpień) – najlepsza pora na zbieranie borówek, najdłuższy dzień, stabilna pogoda; możliwe większe tłumy w weekendy, upały w czasie południa
-
Jesień (wrzesień-październik) – spektakularne kolory jesiennych lasów, krystaliczne powietrze dające dalekie widoki, mniejsze tłumy; chłodniejsze temperatury wymagające cieplejszej odzieży
-
Zima (listopad-marzec) – malownicze, ośnieżone krajobrazy, pustki na szlakach; konieczność odpowiedniego przygotowania (raczki, kijki), krótszy dzień, trudniejsze warunki na szlaku
Warto zaplanować wycieczkę na dzień powszedni, by uniknąć weekendowych tłumów, szczególnie w sezonie letnim. Najlepsze widoki ze szczytu są zwykle we wczesnych godzinach porannych lub przed zachodem słońca, gdy powietrze jest najbardziej przejrzyste.
Bufet na szczycie jest czynny zwykle od czerwca do września codziennie oraz w październikowe weekendy, więc jeśli planujesz skorzystać z tego udogodnienia, uwzględnij to w planowaniu terminu wycieczki.
Niezbędne wyposażenie i przygotowania
Przed wyruszeniem na szlak, upewnij się, że masz wszystko, co potrzebne:
-
Odpowiednia odzież:
- Wygodne buty turystyczne (nie sneakersy czy sandały!)
- Odzież dostosowana do pory roku i pogody
- Przeciwdeszczowa kurtka/peleryna
- Nakrycie głowy (czapka z daszkiem latem, ciepła czapka zimą)
- Zapasowe skarpety (przydatne zwłaszcza w deszczową pogodę)
-
Prowiant i woda:
- Minimum 1,5 litra wody na osobę w letni dzień
- Kanapki, batony energetyczne, owoce
- Termos z ciepłym napojem (szczególnie poza sezonem letnim)
-
Bezpieczeństwo:
- Naładowany telefon komórkowy
- Podstawowa apteczka (plastry, bandaż, środki przeciwbólowe)
- Krem z filtrem UV
- Spray przeciw kleszczom (od wiosny do jesieni)
- Powerbank (opcjonalnie)
-
Nawigacja:
- Mapa turystyczna regionu (papierowa)
- Aplikacja z mapami offline w telefonie (np. mapa-turystyczna.pl)
- Kompas (opcjonalnie)
-
Inne przydatne przedmioty:
- Kijki trekkingowe (odciążają kolana podczas zejścia)
- Aparat fotograficzny
- Lornetka
- Małe pojemniki na borówki (w sezonie)
- Ręcznik/chusta (do wytarcia potu lub siedzenia na trawie)
Przed wyjściem sprawdź prognozę pogody i dostosuj swoje plany do warunków. Pamiętaj, że w górach pogoda może się szybko zmieniać, więc nawet przy dobrej prognozie bądź przygotowany na deszcz czy silniejszy wiatr.
Warto również poinformować kogoś bliskiego o swoich planach – gdzie się wybierasz i kiedy planujesz wrócić. W razie nieprzewidzianych okoliczności taka osoba będzie wiedziała, gdzie ewentualnie szukać pomocy.
Dlaczego warto odwiedzić Borówkową Górę?
Borówkowa Góra to miejsce, które łączy w sobie wiele zalet – łatwy dostęp, niezbyt wymagający szlak, fantastyczne widoki i ciekawą historię. To idealna propozycja zarówno na jednodniową wycieczkę, jak i element dłuższego pobytu w regionie.
Szczyt oferuje coś dla każdego – rodziny z dziećmi docenią łagodny szlak i infrastrukturę na szczycie, miłośnicy historii zainteresują się opowieścią o spotkaniach opozycjonistów, a entuzjaści przyrody znajdą tu cichy zakątek z bogatą florą i fauną.
Co więcej, Borówkowa Góra to doskonały punkt startowy do odkrywania innych skarbów Gór Złotych i okolicy – od uzdrowiska w Lądku-Zdroju po kopalnie złota i tajemnicze zamki. Nieważne, czy jesteś doświadczonym turystą, czy dopiero zaczynasz swoją przygodę z górami – Borówkowa Góra czeka na Ciebie przez cały rok, oferując za każdym razem inne, lecz zawsze niezapomniane wrażenia.
Zaplanuj swoją wycieczkę już dziś i pozwól, by ten nieodkryty klejnot Sudetów zaskoczył Cię swoim urokiem. Uwierz mi – widok ze szczytu wieży widokowej na rozpościerającą się u Twoich stóp panoramę dwóch krajów wart jest każdego kroku na szlaku!